کمانه/ سرویس جامعه: نبود مهارت‌های زندگی تأثیر مهمی در گرایش به موادمخدر و مشروبات الکلی دارد در جامعه، خانواده، دانشگاه، مدارس و مساجد مهارت‌های زندگی، خودآگاهی، و قدرت نه گفتن را به افراد آموزش نمی‌دهند تا برای فرار از مشکلات به مواد مخدر پناه نبرد.

 این روزها گزارش‌های متعددی از مسمومیت ناشی از مصرف الکل در سطح رسانه‌های استان مازندران و کشور منتشر و در گزارش پزشکی قانونی استان مازندران علاوه بر اعلام فوت ۲۱ نفر، مباحثی جدی‌تری درباره سلامت برخی مشرووبات الکلی نیز اشاره شده است.

همچنین علی عباسی- مدیرکل پزشکی قانونی مازندران به صورت زیرکانه به برخی ابهامات موجود درباره سلامت مشروبات الکلی وارداتی نیز اشاره کرده که کمتر رسانه‌ای به آن پرداخته است.

با مطرح شدن بحث مسمومیت الکلی برخی‌ها تلاش کردند که دست‌ساز بودن این محصول را مورد نقد قرار دهند و تا حدودی اعتماد عمومی را به سمت مشروبات وارداتی یا پلمپ سوق دهند در صورتی که «علی عباسی» گریزی به ناسالم بودن مشروبات الکلی پلمپ هم زده و نسبت به ناسالم بودن آن نیز هشدار داده است. در اطلاعاتی که پزشکی قانونی مازندران در اختیار رسانه‌های استان مازندران قرار داده  به آلوده بودن انواع مشروبات الکی اشاره شده است.

وی اضافه کرد: به دلیل اینکه هیچ گونه استانداردی برای مشروبات الکلی وجود ندارد، حتی محصولاتی که تحت عنوان پلمپ در دسترس افراد قرار دارد در کارگاه‌های زمینی تهیه و پلمپ می‌شود.

به لحاظ علمی هم منابع معتبر زیادی مصرف الکل را نهی کرده و این موضوع در کتاب‌های علمی غربی هم که در دانشگاه‌های کشور تدریس می‌شود، درباره آن صحبت شده است.

در ارتباط با مخاطرات الکل و چالش‌های آن در رسانه‌ها بحث و بررسی شده و بیشتر به نظر می‌رسد که افراد از سر لجبازی اصرار به استفاده از محصولاتی دارند که در نهایت منجر به بلای جانشان می‌شود.

در این گزارش بنا داریم درباره چرایی تمایل جامعه نسبت به مصرف مشروبات الکی به ویژه جوانان و نوجوانان و عوامل فرهنگی موثر و نیز کاهش سن مصرف مشروبات الکی و راه حل مقابله با آن بحث و برررسی کنیم.

آنچه که امروز جامعه به آن نیاز دارد،درباره علت تمایل و گرایش اقشار مختلف نسبت به استفاده از این محصول است.

در ارتباط با تمایل جامعه نسبت به مصرف مشروبات الکلی گفت و گویی انجام دادیم با «محمدرضا سلیمانی بشلی، مدرس دانشگاه و کارشناس صدا و سیما» که ازنظرتان می گذرد: دلائل متعددی در ارتباط با علت تمایل جامعه نسبت به مصرف مشروبات الکلی دخیل است.

وی با اعلام اینکه فرهنگ و سنت‌ها، استرس و فشارهای‌های اجتماعی، دسترس‌پذیری، کمبودآگاهی، تاثیرات اجتماعی از عمده‌ترین عواملی است که می‌تواند زمینه ساز مصرف الکل در جامعه باشد، اضافه کرد: در ارتباط با هر موضوعی که طرح کردم نیز بحث‌های دارم.

این کارشناس ارشد جامعه شناسی، ادامه داد: مصرف الکل در برخی از استان‌ها و  شهرها و برخی قومیت‌ها و حتی اقوام و بستگان پذیرفته شده است.

سلیمانی خاطر نشان کرد: این موضوع نشان می‌دهد که ما باید در این زمینه بیشتر برنامه‌سازی و باید نسبت به تغییر عادت‌ها و سنت‌ها اقدام کنیم.

وی اضافه کرد: در این زمینه ما باید با تشریح مخاطرات الکل به نوعی سنت شکنی کنیم و با استفاده از مباحث علمی افراد و خانواده‌ها را نسبت به مخاطرات الکل آگاهی دهیم.

سلیمانی با اشاره به چالش‌های که در حال حاضر در جوامع وجود دارد، افزود: افراد در دنیای امروز نیاز دارند که از فشارهای روانی ناشی از کار و خستگی‌های روزانه رهایی پیدا کنند به دلیل نداشتن آگاهی مناسب برای فرار از استرس به الکل روی می‌آورند و احساس می‌کنند که الکل می‌تواند زمینه ساز کاهش استرس ناشی از فعالیت‌های روزانه باشد.

این جامعه شناس دیگر دلیل استفاده از مصرف الکل را دسترس‌پذیری این محصول اعلام کرد و گفت: در بسیاری از مناطق مردم به راحتی این محصول را در اختیار می‌گیرند و حتی افراد نسبت به تولید آن اقدام می‌کنند.

وی با ابراز نگرانی از روند رو به رشد مصرف الکل در بین جوانان و حتی نوجوانان،افزود: تاثیرات اجتماعی و فشار همسالان از مباحثی است که باید درباره آن بیشتر کار شود.

سلیمانی ادامه داد: برخی افراد الکل را ممکن است به دلیل پذیرش در یک جمع دوستانه و جلب توجه دیگران مصرف کنند و بعدا دچار عواقب شوند.

موضوع بسیار نگران کننده‌تر در ارتباط با مصرف مشروبات الکلی کاهش سن مصرف کنندگان است در این زمینه چه اقداماتی باید انجام شود؟

سلیمانی دلیل کاهش سن مصرف الکل را هم فشار همسالان و دسترس پذیر بودن آن اعلام کرد و گفت: موضوع حائز اهمیت دیگر نقص در آموزش‌های خانوادگی می‌توان ذکر کرد.

وی تاثیر رسانه‌ها و مشکلات اجتماعی و اقتصادی را دیگر دلیل کاهش سن جوانان و نوجوانان ذکر کرد و افزود: در بحث فشار همسالان ما باید با برنامه‌های آموزشی و آگاهی بخشی در مدارس و دانشگاه‌ها برای تبیین خطرات مصرف الکل دانش آموزان و دانشجویان را تشویق و ترغیب کنیم تا شاهد نه گفتن این قشر به دعوت برای استفاده از الکل باشیم.

سلیمانی در ارتباط با دسترس پذیری مشروبات الکلی، بیان کرد: قوانین ما در حوزه مصرف مشروبات الکلی و مواد مخدر اگرچه وجود دارد اما در برخی مواقع اجرا نمی‌شود.

وی خواستار نظارت بیشتر بر روند اجرای قوانین شد و تاکید کرد: اگر در برخی مسائل نظیر عرضه بی ضابطه الکل در کشور شاهد وقوع جرائمی هستیم باید اصلاح قوانین صورت گیرد و در اجرا سخت‌گیری‌ها اعمال شود.

پیامدهای مخرب مصرف الکل بازگو شود

این جامعه شناس نقش خانواده‌ها را در شکل‌گیری رفتار فرزندان بسیار تاثیرگذار عنوان کرد و افزود: ما بیش از آگاه بخشی نسل جوان و نوجوان برای آگاه سازی خانواده‌ها هم اقدام اساسی انجام نداده ایم، برگزاری کارگاه‌های آموزشی ویژه خانواده‌ها یکی از نیازهای اساسی است که باید به آن توجه کرد.

وی در ارتباط با نقش رسانه‌ها، گفت: امروز جدای از دسترس پذیری مشروبات الکلی، فیلم‌های در اختیار جوانان و نوجوانان قرار دارد که به نوعی نسبت به ترغیب مشروبات الکلی اقدام می‌کند.

سلیمانی ادامه داد: در داخل کشور ما هم فیلم‌های تولید می‌شود که نقش اول فیلم و یک سلبریتی برای فرار از استرس و فشار یا در جشن‌های خانوادگی از مشروبات الکلی استفاده می‌کنند، آیا در کشور ما فیلمی در ارتباط با مخاطرات الکل تهیه و تولید شده است.

وی خاطر نشان کرد: باید با ایجاد کمپین‌های رسانه‌ای برای ترویچ پیام‌های مثبت درباره زندگی سالم و خطرات مصرف الکل اقدام کنیم، اقدامی که در این سال‌ها کمتر مشاهده شد.

برخی‌ها معتقدند که اگر مشروبات الکلی در دسترس‌تر قرار بگیرد شاید شاهد بروز مشکلاتی از این دست(توزیع الکل آلوده و مسموم) نباشیم چه میزان با این عقیده برخی افراد جامعه موافق هستید؟

سلیمانی با طرح سوال دیگری در برابر این عقیده های مطروحه مبنی براینکه آیا در جوامع غربی که به اصطلاح خودشان محصولات استاندارد تولید می‌شود، مشکلات ناشی از سوء مصرف الکل وجود ندارد؟، ادامه داد: با وجود سانسورهای زیادی که از واقعیت زندگی غرب وجود داد، بسیاری از جامعه شناسان نسبت به خطرات مصرف الکل در این جوامع هشدارهای جدی می‌دهند.

این جامعه شناس اضافه کرد: در کتاب‌های تدوین شده جوامع غربی بحث نهی از مصرف الکل به وفور دیده می‌شود و این کتاب‌ها حتی در دانشگاه‌های علوم پزشکی جمهوری اسلامی نیز تدریس می‌شود.

لزوم تبیین چرایی نهی مصرف الکل از منظر دین اسلام در جامعه

وی با بیان اینکه برخی مشکلات امروز جامعه ما به دلیل عدم توجه به قوانین و دستورات دین مبین اسلام است، گفت: در ارتباط الکل هم اسلام تاکید ویژه‌ای نسبت به نهی مصرف این محصول دارد، اینکه برخی‌ها تلاش دارند این موضوع را انکار کنند همان دسته افرادی هستند که امروز با مصرف الکل دچار چالش شدند.

سلیمانی خاطر نشان کرد: بنابر این، معتقدم ما باید با برنامه‌ سازی مناسب و متناسب با نیاز روز، احکام و قوانین دین اسلام را که عمدتا پشتوانه علمی نیز دارد، به مردم تذکر دهیم همچنین در روش تذکر به جوانان و نوجوانان باید بازنگری کنیم.

در ادامه این گزارش پیرو یکی از نگرانی‌های جدی‌تر جامعه نظیر افزایش گرایش به مصرف مشروبات الکلی در بین دختران و زنان به سراغ «خدیجه غزانی، کارشناس ارشد حوزه جامعه شناسی» رفتیم که در این زمینه مسائل جدی‌تری را مطرح کرده است و با هم می خوانیم:

خانواده، نخستین عامل مهم گرایش زنان به مصرف مشروبات الکلی

وی موضوع مصرف الکل در بین زنان و دختران را اینگونه بیان می‌کند: برخی از مردان متاهل همسران خودشان را نسبت به مصرف این مواد ترغیب می‌کنند البته نوع مصرف در خانم‌ها الکل با درصد پایین یا شراب است و این ترغیب و تشویق‌ها پای دختر خانواده‌ را هم به محافل مصرف مشروبات الکلی باز می‌کند.

غزانی خاطرنشان کرد: جامعه شناسان نظریه مشترکی دارند مبنی بر اینکه وقتی مصرف یک محصولی برای یک سری افراد به عنوان نمونه مردان عادی سازی شود قطع به یقین پای خانم‌ها و به تبع آن جوانان و نوجوانان هم وسط می‌آید.

این کارشناس ارشد جامعه شناسی ادامه داد: در چند سال اخیر در ایران به دلیل تغییراتی که در سبک زندگی ایجاد شده و قبح زدایی که نسبت به خیلی از موارد مثل حجاب انجام شده شاهد افزایش گعده‌های تحت عنوان بانوان هستیم که به تبع در برخی از این تجمعات خانم‌ها مشروبات الکلی رسوخ پیدا کرده و یا اینکه گعده‌ها به صورت مختلط و خانوادگی برقرار می‌شود که مصرف الکل پای ثابت این محافل است.

تاثیر باورهای مذهبی بر پیشگیری از رفتارهای پرخطر

وی در ادامه خاطر نشان کرد: مسئله بعدی اینکه وقتی مسائل مذهبی در جامعه ما کمرنگ شود و یا اینکه ارزشمندی خویش را از دست بدهد باعث ظهور و بروز چالش‌های اجتماعی در جامعه می‌شویم.

این کارشناس ارشد جامعه شناسی ادامه داد:پژوهش‌ها نشان داده‌ که داشتن نگرش مذهبی با کاهش استرس‌های روانشناختی و پیشگیری از رفتارهای پرخطری مانند کشیدن سیگار، مصرف الکل و مواد در ارتباط است؛ به گونه‌ای که دینداری از تاثیر فشارهای زندگی بر گرایش به مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی می‌کاهد.

غزانی با اعلام اینکه در کشور ما به دلیل کمرنگ شدن مسائل مذهبی در بین نوجوانان و جوانان سن مصرف الکل و مواد مخدر کاهش پیدا کرده است، گفت: نوع پذیرش هنجارمندی در جامعه تغییر کرده یعنی دیگر به راحتی نمی‌شود نوجوان ها و جوان ها را به سمت هنجارمندسازی هدایت کرد.

وی دیگر دلیل گرایش خانم‌ها به مصرف الکل را تغییر سبک زندگی عنوان کرد و افزود: به دلیل چالش‌های اقتصادی بسیاری از خانم‌ها مجبور هستند که در مشاغل سخت فعالیت داشته باشند و همین کاهش فاصله شغلی خودش یک آسیب جدی است که می‌تواند گرایش به مواد مخدر یا الکل را از نظر برخی مصرف کنندگان توجیه کند.

غزانی با اعلام اینکه عامه مردم فکر می‌کنند که با مصرف الکل می‌توانند از میزان استرس خویش بکاهند از این رو پس از فعالیت‌های سخت روزانه از این مواد استفاده می‌کنند، گفت: علاوه براینکه به لحاظ علمی هم این موضوع ثابت شده نیست که با مصرف الکل استرس کاهش پیدا می‌کند، بلکه مدیریت استرس نیاز به آگاهی خاصی دارد که می‌توان با برگزاری دوره‌های آموزشی سطح آگاهی افراد را افزایش داد.

این کارشناس ارشد جامعه شناسی در پایان با اشاره به تغییرسبک زندگی در نحوه ارتباط خانواده‌ها با یکدیگر، خاطرنشان کرد: صله رحم تا حدود زیادی وجود ندارد و تمایل به ارتباط با افراد خارج از خانواده بدون شناخت کافی نسبت به دوستان از دیگر مسائلی است که در درجه اهمیت قرار دارد.

نتبجه گبری: باید بپذیزیم که میزان آموزش در جامعه متناسب با ناهنجاری‌هایی که وجود دارد نیست از طرفی آموزش‌های وجود دارد که متناسب با نیاز روز و مخاطب پسند نیست.

باید بپذیریم که در تبیین مبانی دینی در جامعه کوتاهی شده و مبلغان دینی ما آنطور که باید و شاید نتوانستند نیازسنجی مناسبی نسبت به مخاطرات و رفتارهای اجتماعی داشته باشند، آسیب شناسی نسبت به مشکلات قدم اول برای رفع ناهنجاری‌ها است اما قدم تکمیلی نسخه نویسی مناسب از سوی افراد آگاه، علمی و از همه مهمتر پایبند به دین مبین اسلام است که اگر واقعا چاره‌ اندیشی نشود راه مرگ و میر ناشی از مصرف الکل ادامه دار خواهد بود...

منبع: خبرگزاری شبستان