کمانه: سامانه تلفنی 1570 وزارت آموزش و پرورش به‌عنوان خط اورژانس اجتماعی دانش‌آموزی معروف است.

این سامانه تلفنی در موارد مختلفی همچون مشکلات تحصیلی، آسیب‌های اجتماعی و موارد فوریت‌دار به دانش‌آموزان و خانواده آنها مشاوره می‌دهد،
به‌عنوان مثال در حادثه تروریستی کرمان، آموزش و پرورش اعلام کرد که سامانه 1570 آماده ارائه خدمات مشاوره‌ای به دانش‌آموزان است.

هم‌اکنون آسیب‌های مختلف اجتماعی و برخی موارد همچون استرس و اضطراب ناشی از شرایط مدرسه و درگیری با امتحانات متعدد، سلامت روان دانش‌آموزان کشور را تهدید می‌کند و در چنین شرایطی بهره‌مندی از خدمات مشاوره می‌تواند به برخی از دانش‌آموزان کمک کند.

با گذشت دو سال از فعالیت سامانه تلفنی 1570 اما خانواده‌ها و دانش‌‌آموزان شناخت دقیقی از آن و خدمات ارائه‌شده ندارند.

در گفت‌وگویی با زهرا مستدام رئیس مرکز مشاوره توحید وزارت آموزش و پرورش که سامانه تلفنی 1570 شهر تهران در این مجموعه مستقر است، به بررسی این سامانه و خدمات ارائه‌شده توسط آن به دانش‌آموزان و خانواده‌ها پرداختیم.

مشروح این گفت‌وگو بدین شرح است:

تسنیم: سامانه تلفنی 1570 از چه‌زمانی آغاز به کار کرد و در حیطه چه مسائلی خدمات ارائه می‌دهد؟

سامانه تلفنی 1570، نظام مراقبت اجتماعی از دانش‌آموزان است و به‌نوعی اورژانس تلفنی ویژه دانش‌آموزان است که در دی ماه 1400 افتتاح شد.

 سامانه 1570 در شهر تهران 15 کارشناس پاسخگو دارد البته تعداد کارشناسان در شهرهای مختلف متفاوت است همچنین کارشناسان حاضر باید سابقه خدمات مشاوره و تحصیلات مرتبط را داشته و حتماً از کارکنان آموزش و پرورش باشند.

در برخی مواقع شاهد فوریت‌های پیچیده‌ای بودیم که با همراهی یکدیگر توانستیم آن را مرتفع کنیم و برگ‌های زرینی در سامانه 1570 کشور رقم خورده است. این سامانه طرح بسیار عمیقی است و هنوز در مرحله شناساندن آن به ارکان مدرسه، دانش‌آموزان و والدین هستیم.

خدمات مشاوره‌ای به دانش‌آموزان؛ از شنبه تا پنجشنبه

تمام مراکز استان‌ها به خط 1570 متصل هستند و در تمام ایام هفته به‌جز جمعه و روزهای تعطیل از ساعت 8 صبح تا 8 شب آماده پاسخگویی به تماس‌ها هستیم.

تسنیم: چه افرادی می‌توانند با سامانه 1570 تماس بگیرند؟

این خط با هدف کمک به دانش‌آموزان ایجاد شد اما اکنون سیاست‌گذاری این است به تمام اقشار مرتبط با دانش‌آموزان از جمله کارکنان مدرسه و والدین هم خدمات مشاوره‌ای ارائه دهیم همچنین تماس با این خط تلفن رایگان است.

تسنیم: دانش‌آموزان و والدین چه طیف از مشکلاتی را می‌توانند با سامانه 1570 مطرح کنند؟

از سطحی‌ترین مشکلات مانند اضطراب امتحانات تا مشکلات و آسیب‌های اجتماعی فوریت‌دار.

تسنیم: درباره مشکلات حادتر مانند گرایش به مصرف مواد مخدر و... با سامانه 1570 تماس گرفته می‌شود و چه خدماتی ارائه می‌دهید؟

بله، هرچند والدین هم تماس‌هایی می‌گیرند و درباره مسائلی مانند اضطراب جدایی دانش‌‌آموز پایه اول دبستان، سرگرم شدن دانش‌آموز با فضای مجازی و دور شدن از خانواده و... مشاوره می‌خواهند.

دانش‌آموزانی که با مشاوره از تصمیم نادرست خود منصرف شدند

با این حال تمام داده‌های ثبت‌شده توسط مشاوران در هر ماه بررسی کیفی می‌شود و در موضوعات فوریت‌دار تماس‌هایی از سوی دانش‌آموزان داشتیم که در نهایت منجر به نجات آنها شد به‌عنوان مثال دانش‌آموزی تصمیم گرفته بود که دیگر به خانه برنگردد که با همراهی هم توانستیم او را از این تصمیم منصرف کنیم.

در موارد فوریت‌دار چند موضوع برای ما مهم است به‌عنوان مثال در موارد پرخطر که صدای فریاد، درگیری و گریه شنیده می‌شود بلافاصله شماره فرد را یادداشت می‌کنیم، موقعیت فیزیکی او پرسیده می‌شود و این‌که آیا تنهاست یا افرادی اطراف او هستند.

نمره صفر و تصمیم نادرست یک دانش‌آموز

دانش‌آموزی با افکار منفی و خطرناک داشتیم که به خانه هم نمی‌رفت، وقتی موضوع را بررسی کردیم دلیل تصمیمش این بود که در جلسه امتحان تقلبی از او گرفته شد که به‌منزله نمره صفر در امتحان بود؛ بلافاصله اسم و آدرس مدرسه را از دانش‌آموز گرفته با مدیر مدرسه تماس برقرار کردیم تا نمره امتحان را صفر لحاظ نکند و با کاهش تمام موارد خطر با دانش‌آموز تماس گرفته او را از تصمیمش منصرف کردیم.

در موردی دیگر دانش‌آموز خانه خود را ترک کرده بود که با حمایت معاون پرورشی مدرسه توانستیم دانش‌آموز را به خانه برگردانیم؛ ما باید منابع حمایتی داشته باشیم چون در مورد دانش‌آموزی که خانه را ترک کرده بود، ساعت 2 بعدازظهر این موضوع به سامانه 1570 اعلام شد و دانش‌آموز شماره والدین را به ما نمی‌داد بنابراین از او پرسیدیم در مدرسه با چه فردی بیشتر ارتباط دارد که از مربی پرورشی نام برد و با او تماس گرفتیم و مربی پرورشی به‌بهانه خرید به‌مناسبت روز دانش‌آموز توانست مورد اعلام‌شده را با خود همراه کند و در طول مسیر با حرف‌زدن توانست دانش‌آموز را از تصمیمش منصرف کند و به خانه ببرد.

تسنیم: بیشترین تماس‌ها با سامانه 1570 درباره چه مواردی است؟

فوریت‌ها به 6 گروه فقر شدید، مصرف الکل و مواد مخدر، رفتارهای پرخطر از جمله افکار، تهدید و اقدام به خودکشی و افراد بدسرپرست و بی‌سرپرست تقسیم می‌شود.

گزارش همسایه‌ها و والدین درباره دانش‌آموزان بدسرپرست

در مصرف الکل و مواد مخدر شاهد آمار پایین هستیم و تماس‌ها دراین‌باره بسیار اندک است همچنین اکثر گزارش محیطی از سوی همسایه‌ها، معلمان و والدین سایر دانش‌آموزان درباره بدسرپرستی یا بی‌سرپرستی و داشتن افکار منفی است.

تسنیم: دانش‌آموزان و معلمانی که احساس می‌کنند نوجوانی در معرض آسیب اجتماعی است یا افکار خودکشی دارد، می‌توانند با سامانه 1570 تماس بگیرند؟

بله، در یک مورد دانش‌آموزی با ما تماس گرفت و از افکار خودکشی دوست خود خبر داد، در این موارد حتماً برای پیگیری وضعیت، مجدداً با فرد تماس‌گیرنده تماس برقرار می‌کنیم.

اطلاعات را از دانش‌آموزی که تماس گرفته دریافت و به دانش‌آموز در معرض آسیب کمک می‌کنیم ضمن اینکه به دانش‌آموز اطلاع‌دهنده اطمینان می‌دهیم که اسمی از او افشا نخواهد شد یا اگر تمایل ندارد می‌تواند اسم خود را به ما نگوید.

دو نکته برای دانش‌آموزان

هم‌اکنون در شهر تهران دو موضوع را ترویج می‌کنیم؛ مراقبت از خود و مراقبت از دیگران و به دانش‌آموزان می‌گوییم "اگر می‌خواهید از دیگران مراقبت کنید در دو مورد نباید رازدار باشید؛ هنگامی که مطلع شدید فردی قصد خودکشی یا دگرکشی دارد".

به دانش‌آموزان دوره ابتدایی هم گفته‌ایم که این موارد را به والدین خود اطلاع دهند.

تسنیم: آیا در سامانه 1570 با اورژانس اجتماعی هم در ارتباط هستید؟

بله، رابط داریم چون برخی از موارد فوریت‌دار مانند بدسرپرست و بی‌سرپرست در حوزه کاری ما نیست و فقط در حد مشاوره به افراد کمک می‌کنیم بنابراین با رابط اورژانس اجتماعی تماس می‌گیریم و آنها نیرو اعزام می‌کنند و مورد را بررسی می‌کنند.

آسیب‌ها در دختران بیشتر از پسران

تسنیم: بیشتر تماس‌ها با سامانه 1570 از سوی دختران است یا پسران؟

از سوی دختران؛ تمام داده‌های ما از جمله تماس با سامانه 1570، مراکز روان‌شناسی و نتایج حاصل از بررسی نیم‌رخ روان‌شناختی نشان می‌دهد آسیب‌ها چه در سطوح پایین و چه در سطوح بالا بیشتر در جنسیت دختران است.

تسنیم: دلیل آن چیست، آیا می‌توان تحلیلی ارائه کرد؟

نمی‌توانیم بگوییم مشکلات پسران پایین‌تر از دختران است اما چون دختران حساس‌تر هستند و خانواده‌ها هم نسبت به آنها حساسیت بیشتری دارند، ارجاع به مراکز مشاوره و تماس از جانب آنها بیشتر است.

بلوغ زودرس و اضطراب میان دانش‌آموزان

تسنیم: نوع آسیب‌ها در مقاطع مختلف تحصیلی به‌چه‌صورت است؟

اکنون شاهد آسیب پیش‌رونده در حوزه بلوغ زودرس دانش‌آموزان پایه پنجم و ششم ابتدایی هستیم البته وقتی خروجی به‌شکل عدد درمی‌آید به‌نسبت جامعه آماری کل، رقم بسیار پایینی است اما چون تا کنون دراین‌باره داده‌ای در پایه پنجم و ششم نداشتیم، متعجب هستیم.

در دوره متوسطه اول و دوم زمینه‌های اختلال اضطرابی بالاست که استمرار آن می‌تواند باعث مسائل پرخطر شود.

تسنیم: شرکای آموزش و پرورش در طرح نماد برای حمایت از دانش‌آموزان در بحث آسیب‌های اجتماعی چه اقداماتی را انجام می‌دهند؟

جلسات متعدد ائتلاف نماد برگزار می‌شود و ما در آموزش و پرورش نمی‌توانیم از خدمات برون‌سازمانی غافل شویم هرچند این خدمات با جمعیت دانش‌آموزان مطابق نیست یعنی حدود 40 درصد انتظارات ما محقق می‌شود.

همچنین از بهزیستی انتظار داریم در موارد فوریت‌دار بلافاصله نیروهای اورژانس اجتماعی را اعزام کند؛ تخت خالی برای بستری دانش‌آموزان و هزینه‌های بالای درمان برای دانش‌آموزانی که به بستری نیاز دارند از جمله مشکلات عمده‌ای است که نیازمند کمک سایر دستگاه‌ها است.